Một báo cáo gần đây của Viện Toàn cầu McKinsey phát hiện ra giai đoạn tăng trưởng lợi nhuận chưa từng có liên tục trong vòng 30 năm của các công ty có thể đang đến gần. Cạnh tranh ngày càng khốc liệt khi các công ty thị trường mới nổi dần trở thành các công ty toàn cầu nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại và chính công nghệ giúp cho các công ty này phát triển các lĩnh vực mới một cách nhanh chóng.

Các tập đoàn lớn nhất thế giới đã trải qua một làn sóng tăng trưởng lợi nhuận trong vòng ba thập kỷ, mở rộng thị trường và cắt giảm chi phí. Tuy nhiên, sự tăng trưởng chưa từng có này có thể sắp kết thúc. Báo cáo toàn cầu mới của McKinsey Institute, Kinh doanh để thành công: Cuộc cạnh tranh lợi nhuận toàn cầu mới, dự đoán lợi nhuận doanh nghiệp toàn cầu hiện chiếm gần 10% GDP thế giới, có thể giảm xuống dưới 8% vào năm 2025 - hoàn tác trong một thập kỷ duy nhất gần như tất cả các lợi ích mà công ty đạt được liên quan đến nền kinh tế thế giới trong suốt 30 năm qua.

Từ năm 1980 đến năm 2013, các thị trường rộng lớn mở ra ở khắp nơi trên thế giới trong khi thuế suất doanh nghiệp, chi phí đi vay và giá lao động, thiết bị và công nghệ đều giảm. Lợi nhuận ròng do các công ty lớn nhất thế giới công bố tăng gấp ba lần trong thực tế từ 2 nghìn tỷ đô la năm 1980 lên 7,2 nghìn tỷ đô la vào năm 2013, đẩy lợi nhuận của công ty như một phần của GDP toàn cầu từ 7,6% lên gần 10%. Ngày nay, các công ty từ các nền kinh tế tiên tiến vẫn kiếm được hơn hai phần ba lợi nhuận toàn cầu, và các công ty phương Tây có lợi nhuận cao nhất thế giới. Các công ty đa quốc gia đã được hưởng lợi từ việc tăng tiêu dùng và đầu tư công nghiệp, sự sẵn có của lao động chi phí thấp và chuỗi cung ứng toàn cầu hoá.

Nhưng có những dấu hiệu thay đổi rất quan trọng trong bản chất của cạnh tranh toàn cầu và môi trường kinh tế. Trong khi doanh thu toàn cầu có thể tăng khoảng 40 phần trăm, đạt 185 nghìn tỷ đô la vào năm 2025, thì tăng trưởng lợi nhuận lại đang chịu áp lực. Điều này có thể làm cho tỷ lệ tăng trưởng thực sự của nhóm lợi nhuận doanh nghiệp giảm từ 5% xuống còn 1%, thực tế là cùng một tỷ lệ như năm 1980, trước khi sự tăng trưởng bùng nổ bắt đầu.

Một phần của sự suy giảm trong tăng trưởng lợi nhuận sẽ xuất phát từ các lực lượng cạnh tranh đại diện bởi hai nhóm đối thủ cạnh tranh khó tính. Một bên là một làn sóng khổng lồ của các công ty có trụ sở tại các nền kinh tế mới nổi. Nổi bật nhất là các công ty đã hoạt động như những gã khổng lồ trong ngành công nghiệp trong nhiều thập niên, nhưng trong vòng 10 đến 15 năm qua, họ đã đạt đến quy mô lớn trong thị trường nội địa. Bây giờ họ đang mở rộng trên toàn cầu, giống như người tiền nhiệm của họ từ Nhật Bản và Hàn Quốc đã làm trước đó. Mặt khác, các công ty công nghệ cao đang giới thiệu các mô hình kinh doanh mới và nổi bật trong các lĩnh vực mới. Và những gã khổng lồ công nghệ lại không phải là mối đe dọa duy nhất. Nền tảng kỹ thuật số mạnh mẽ như Alibaba và Amazon tung ra miếng bánh cho hàng ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ, tạo cho họ khả năng tiếp cận và nguồn lực để thách thức các công ty lớn hơn.

Môi trường cạnh tranh đã phát triển phức tạp hơn, và tốc độ thay đổi ngày càng nhanh. Lợi nhuận đang chuyển từ ngành công nghiệp nặng sang các lĩnh vực có ý tưởng chuyên sâu xoay quanh Nghiên cứu và Phát triển (R&D), thương hiệu, phần mềm và thuật toán. Các lĩnh vực như tài chính, công nghệ thông tin, truyền thông và dược phẩm — có tỷ suất lợi nhuận cao nhất - đang phát triển với động lực của một người chiến thắng, với khoảng cách lớn giữa các công ty sinh lợi nhiều nhất và các doanh nghiệp khác. Trong khi đó, lợi nhuận đang bị dồn ép vào các ngành công nghiệp đòi hỏi nhiều vốn, nơi mà hiệu quả hoạt động đang bị chỉ trích.

Các đối thủ cạnh tranh mới ngày càng nhiều hơn, ghê gớm hơn và toàn cầu hơn - và một số trong đó hủy hoại nhiều giá trị hơn so với những gì họ tạo ra. Trong khi đó, một số yếu tố bên ngoài đã giúp thúc đẩy tăng trưởng lợi nhuận trong ba thập kỷ qua, chẳng hạn như chênh lệch lao động toàn cầu và lãi suất giảm, đang đạt đến giới hạn của chúng.

Khi tăng trưởng lợi nhuận chậm lại, sẽ có nhiều công ty chiến đấu vì một miếng bánh nhỏ hơn, và các nhà lãnh đạo ngành công nghiệp đương nhiệm không thể chỉ tập trung vào việc bảo vệ thị trường của họ. Phân tích của chúng tôi về hàng ngàn công ty trên khắp thế giới cho thấy rằng những công ty hàng đầu có ba đặc điểm sau: họ đầu tư vào tài sản trí tuệ, họ kinh doanh ở các thị trường phát triển nhanh và họ có kết quả hoạt động hiệu quả nhất.

Các công ty thích nghi nhanh chóng với những thực tế mới này có thể nắm bắt những cơ hội to lớn. Trong thập kỷ tới, mức tiêu thụ tăng cao ở các thị trường mới nổi sẽ tạo ra các thị trường mới. Công nghệ sẽ thúc đẩy các sản phẩm và dịch vụ mới. Các công ty mới thành lập sẽ có thể khai thác các nguồn đầu tư, nhà cung cấp và khách hàng toàn cầu với nguồn vốn đầu tư ban đầu ít ỏi. Nhưng các công ty sẽ phải đối mặt với áp lực lớn để phát triển, đổi mới và trở nên hiệu quả hơn - không chỉ để nắm bắt những cơ hội này mà chỉ đơn thuần là để tồn tại.

Thu Thuỷ

Lược dịch theo McKinsey and Company