Cách thức vận hành kinh doanh/mô hình kinh doanh dựa trên các công nghệ trong thời đại công nghiệp 4.0 đang tạo ra áp lực rất lớn đối với các lãnh đạo doanh nghiệp.

Những câu chuyện như một công ty khởi nghiệp cung cấp giải pháp quản lý các cửa hàng cà phê, tiệm tạp hóa đang phải cạnh tranh chật vật với doanh nghiệp hoạt động tương tự đến từ Singapore, hay một doanh chủ sở hữu hàng chục cửa hàng thức ăn nhanh đang phải cân nhắc số hóa toàn bộ hệ thống bán hàng như thế nào để đáp ứng nhu cầu của khách hàng trẻ... phản ánh những thách thức mới đối với vai trò lãnh đạo doanh nghiệp hiện nay. Họ cần nhanh chóng chuyển đổi bản thân thành những “lãnh đạo số” (Digital Leader) để đảm bảo sự tồn tại và phát triển doanh nghiệp.

Lãnh đạo số có thể hiểu bao gồm hai mục tiêu: kiến tạo và vận hành doanh nghiệp số - dựa trên áp dụng công nghệ để số hóa hoàn toàn chuỗi giá trị cũng như tất cả hoạt động của doanh nghiệp. Theo nghiên cứu của Công ty Deloite công bố trong Diễn đàn Kinh tế thế giới 2018 về các mô hình lãnh đạo trong kỷ nguyên 4.0 - kỷ nguyên số, có 4 loại mô hình như sau:

Social Supers - Lãnh đạo xã hội: Lãnh đạo tiếp cận theo mô hình này dựa vào niềm tin rằng khi làm tốt cho xã hội thì cả doanh nghiệp và xã hội sẽ cùng chia sẻ giá trị to lớn từ kết quả kinh doanh. Họ xây dựng các mô hình kinh doanh mở và kết nối liên tục với xã hội thay vì chỉ tập trung cho doanh nghiệp.

Data-Driven Decisives - Lãnh đạo dữ liệu hóa: Lãnh đạo theo mô hình này dựa trên các dữ liệu để ra quyết định kinh doanh cũng như định hướng doanh nghiệp trong tương lai. Các lãnh đạo số theo dạng này luôn tin tưởng dữ liệu là phản ánh chính xác các hoạt động của doanh nghiệp.

Disruption Drivers - Lãnh đạo đột phá: Lãnh đạo theo mô hình này luôn nghiên cứu tận dụng các ưu thế về công nghệ cũng như đổi mới sáng tạo nhằm tạo ra những lợi thế so với đối thủ cạnh tranh thông qua đầu tư vào công nghệ hay kiến tạo những mô hình kinh doanh đột phá.

Talent Champion - Kiến tạo nhân tài: Lãnh đạo theo mô hình này tập trung phát triển nguồn nhân lực các kỹ năng, tri thức và tâm thế cho tương lai. Họ có niềm tin nhân lực sẽ là động lực kiến tạo thay đổi và chuyển hóa doanh nghiệp.

Theo tác giả bài viết, cần bổ sung thêm hai mô hình lãnh đạo số là Execution Champion - Lãnh đạo thực thi, và Knowledge Champion - Lãnh đạo tri thức.

Các lãnh đạo theo mô hình Execution Champion - Lãnh đạo thực thi là những người kiến tạo ra những thay đổi số trong doanh nghiệp hay tổ chức. Chính họ sẽ là những trưởng dự án thực hiện những bước khởi đầu khó khăn của các chuyển đổi số. Họ là những người kiến tạo niềm tin vào thành công thông qua hành động.

Các lãnh đạo theo mô hình Knowledge Champion - Lãnh đạo tri thức có niềm tin tri thức là động lực phát triển của doanh nghiệp. Tri thức chính là một trong những đầu vào quan trọng, kiến tạo giá trị cho doanh nghiệp song hành với nguồn vốn con người và công nghệ.

Thực sự hai mô hình này là những mô hình truyền thống tại các quốc gia phát triển, tuy nhiên vẫn là những mô hình quan trọng đối với lãnh đạo số tại Việt Nam.

Lãnh đạo số cần bắt đầu từ mô hình Social Supers - Lãnh đạo xã hội nhằm xây dựng doanh nghiệp kết nối với xã hội cùng tương tác tạo giá trị trong hệ sinh thái. Đây chính là bước phát triển quan trọng của mô hình tổ chức doanh nghiệp. Tổ chức số không chỉ đơn thuần chỉ là doanh nghiệp mà còn bao gồm tất cả những thành tố như khách hàng, nhà cung cấp, xã hội, chính quyền tạo ra một hệ thống cấu trúc mở và tác động liên tục với nhau.

Bước kế tiếp, lãnh đạo cần áp dụng Disruption Drivers - Lãnh đạo đột phá, Execution Champion - Lãnh đạo thực thi và Data-Driven Decisives - Lãnh đạo dữ liệu hóa nhằm hiện thực hóa những kế hoạch chuyển đổi số doanh nghiệp. Dữ liệu rất quan trọng vì nó phản ánh và chứng minh cho các hoạt động trên thực tế.

Có thể nói vận hành doanh nghiệp số là vận hành dựa trên dữ liệu để ra những quyết định chính xác cho mọi hoạt động của doanh nghiệp. Song hành với toàn bộ quá trình trên, lãnh đạo số cần triển khai song song Knowledge Champion - Lãnh đạo tri thức và Talent Champion - Kiến tạo nhân tài để đảm bảo yếu tố thứ ba - nhân lực.

Lãnh đạo số về bản chất chính là các nhóm nhiệm vụ cần phải thực thi trên nền tảng công nghệ dựa trên mô hình truyền thống doanh nghiệp có bổ sung thêm công nghệ và tri thức song hành với cơ cấu quy trình và nhân lực. Công nghệ và tri thức đã làm chuyển hóa các cột trụ căn bản của mô hình doanh nghiệp bao gồm tổ chức, quy trình và nhân lực.

Có thể nói công nghệ và tri thức là hai yêu cầu quan trọng của lãnh đạo: kiến tạo doanh nghiệp số thông qua công nghệ và vận hành doanh nghiệp số thông qua công nghệ, tri thức, nhân lực cũng như quy trình và cơ cấu. Hiểu những khái niệm mới dựa trên những cột trụ căn bản sẽ giúp lãnh đạo tự tin chuyển hóa thành công lãnh đạo số trong thời đại công nghiệp 4.0.

Vũ Tuấn Anh

Chuyên gia Chuyển đổi số - đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp

Theo SaiGonTimes