Ngày 26/11/2020, Công ty cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) chính thức công bố Top 10 Công ty Dược uy tín năm 2020.

Top 10 Công ty Dược uy tín được xây dựng dựa trên nguyên tắc khoa học và khách quan. Các công ty được đánh giá, xếp hạng dựa trên 3 tiêu chí chính: (1) Năng lực tài chính thể hiện trên báo cáo tài chính năm gần nhất; (2) Uy tín truyền thông được đánh giá bằng phương pháp Media Coding - mã hóa các bài viết về công ty trên các kênh truyền thông có ảnh hưởng; (3) Khảo sát các đối tượng liên quan được thực hiện trong tháng 10 và 11 năm 2020.

Danh sách 1: Top 10 Công ty sản xuất dược phẩm uy tín năm 2020

Nguồn: Vietnam Report, Top 10 Công ty Dược uy tín năm 2020, tháng 11/2020

Danh sách 2: Top 10 Công ty phân phối, kinh doanh dược phẩm; trang thiết bị, vật tư y tế Việt Nam uy tín năm 2020

Nguồn: Vietnam Report, Top 10 Công ty Dược uy tín năm 2020, tháng 11/2020

Danh sách 3: Top 5 Công ty Đông dược Việt Nam uy tín năm 2020

Nguồn: Vietnam Report, Top 5 Công ty Đông dược uy tín năm 2020, tháng 11/2020

Tình hình ngành Dược 9 tháng đầu năm 2020 trước tác động của đại dịch Covid-19: Bức tranh phân hóa

Đại dịch Covid-19 diễn ra làm ảnh hưởng đến nhiều ngành kinh tế của Việt Nam, trong đó có ngành Dược phẩm. So với các ngành khác thì Dược phẩm là một trong những ngành ít chịu ảnh hưởng nhất từ đại dịch Covid-19, vì đây là một trong những mặt hàng thiết yếu đối với người dân. Kết quả khảo sát của Vietnam Report gần đây với các doanh nghiệp Dược về tác động của Covid-19 đến ngành Dược cho thấy 64,3% doanh nghiệp đánh giá tác động nghiêm trọng vừa phải; 28,6% doanh nghiệp đánh giá tác động ít, không đáng kể và chỉ có 7,1% doanh nghiệp đánh giá tác động nghiêm trọng.

Hình 1: Tác động của đại dịch Covid-19 đến ngành Dược

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát các doanh nghiệp Dược tháng 10 năm 2020

Sự bùng phát của đại dịch khiến cho nhu cầu về dược phẩm tăng đột biến với các dòng thuốc tăng cường sức đề kháng. Các bệnh viện và cả khách hàng cá nhân đều có nhu cầu tích trữ thuốc để phòng dịch. Đối với các doanh nghiệp thuộc ngành vật tư y tế việc sản xuất, cung cấp các trang thiết bị y tế, các dụng cụ bảo hộ trong thời gian dịch bệnh Covid-19 diễn ra đã góp phần tăng doanh thu đáng kể cho các doanh nghiệp này, thậm chí có những doanh nghiệp doanh thu thuần và lợi nhuận tăng trưởng ba con số so với cùng kỳ năm 2019.

Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp ngành dược và vật tư y tế nào cũng được hưởng lợi mà tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp Dược tương đối phân hóa trong đại dịch Covid-19. Bên cạnh những doanh nghiệp lãi khủng, tăng trưởng mạnh, ngành Dược cũng ghi nhận nhiều doanh nghiệp bị sụt giảm lợi nhuận, trong đó có doanh nghiệp ghi nhận lỗ do ảnh hưởng của dịch bệnh. Mặc dù, tình hình đã được cải thiện sau khi Việt Nam kiểm soát được dịch bệnh, tuy nhiên theo đánh giá của nhiều doanh nghiệp Dược trong khảo sát của Vietnam Report, mức phục hồi vẫn chưa đạt như trước khi có đại dịch. Điều này minh chứng qua kết quả kinh doanh của các công ty dược nội địa hầu như không tăng trưởng trong 9 tháng. Theo tổng hợp của Vietstock, trong quý III/2020, 18 doanh nghiệp Dược niêm yết trên sàn chứng khoán đã tạo ra gần 8.796 tỷ đồng doanh thu thuần và 530 tỷ đồng lãi ròng, lần lượt giảm 4,9% và tăng 7,6% so cùng kỳ.

Top 5 khó khăn của doanh nghiệp trong đại dịch Covid-19

Theo kết quả khảo sát của Vietnam Report, Top 5 khó khăn của doanh nghiệp trong đại dịch Covid-19: 78,6% doanh nghiệp gặp khó khăn khi nhu cầu người sử dụng sản phẩm dược thay đổi; 57,1% khó khăn khi tiếp cận khách hàng mới, đứt gãy chuỗi cung ứng trong kinh doanh, giá hàng hóa đầu vào tăng và 35,7% doanh nghiệp khó khăn với sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong ngành.

Hình 2: Top 5 khó khăn của doanh nghiệp trong đại dịch Covid-19

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát các doanh nghiệp Dược tháng 10 năm 2020

Nguyên liệu dược phẩm nhập khẩu hiện chiếm tỷ trọng khoảng 80-90% nhu cầu ở Việt Nam. Trong đó, Trung Quốc và Ấn Độ là 2 nguồn cung nguyên liệu dược phẩm lớn nhất, lần lượt chiếm 63,7% và 16,7% tỷ trọng nguyên liệu dược phẩm nhập khẩu năm 2019. Dịch bệnh hầu như đã cắt đứt chuỗi cung ứng nguyên liệu của ngành Dược trong 6 tháng đầu năm vì Trung Quốc và Ấn Độ - 2 công xưởng cung cấp nguyên liệu Dược lớn nhất thế giới bị gián đoạn với số người nhiễm Covid rất cao. Việc khan hiếm nguyên liệu trong chuỗi cung ứng toàn cầu cùng với chi phí vận chuyển, phân phối tăng cao trong tình hình dịch bệnh Covid-19 dẫn đến đẩy giá nguyên liệu tăng cao. Thêm vào đó, Chính phủ yêu cầu kê khai thông tin người đến mua thuốc ho, hạ sốt, các sản phẩm khẩu trang và cồn sát khuẩn không được tăng giá cùng giãn cách toàn xã hội đã làm cho kênh OTC (kênh bán lẻ của các nhà thuốc, hiệu thuốc) bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đối với kênh ETC (kênh đấu thầu trong bệnh viện), việc siết chặt để đảm bảo không có lây nhiễm trong bệnh viện kéo theo số bệnh nhân tới khám rất hạn chế, thậm chí một số nơi đã đóng cửa các khoa không cấp thiết nên kênh phân phối này hầu như bị khóa chặt.

Nhu cầu của người sử dụng sản phẩm dược thay đổi, giảm lượng cầu ở các kênh bệnh viện, các sản phẩm thuốc chưa thiết yếu, tăng nhu cầu cho các sản phẩm phòng bệnh như khẩu trang, nước rửa tay, các sản phẩm vitamin và tăng cường miễn dịch. Sự thay đổi đã gây những khó khăn nhất định với các doanh nghiệp dược, bởi trên thực tế thị phần các sản phẩm vitamin và tăng cường miễn dịch thuộc về sản phẩm nước ngoài, số lượng doanh nghiệp Việt Nam có khả năng sản xuất đã giảm từ hơn 4.190 doanh nghiệp xuống còn 300 doanh nghiệp sau khi Nghị định 15/2018/NĐ-CP siết chặt tiêu chuẩn sản xuất HS-GMP cho sản phẩm bảo vệ sức khỏe/thực phẩm chức năng từ tháng 07/2019. Trong khi đó, khẩu trang hay nước rửa tay đều không phải mặt hàng kinh doanh chính của các doanh nghiệp dược phẩm. Thị phần các sản phẩm này còn gặp sự cạnh tranh của hơn 100 doanh nghiệp sản xuất vật tư y tế, sản phẩm vệ sinh cá nhân, v.v. Khi tình trạng khan hiếm mặt hàng khẩu trang y tế tiếp tục xảy ra tại phần lớn các nhà thuốc, cơ sở kinh doanh trang thiết bị phòng chống dịch bệnh, nhiều doanh nghiệp hóa chất, dệt may chuyển hướng sản xuất sản phẩm phòng chống dịch, khiến thị trường này lại trở nên cạnh tranh gay gắt hơn.

Bên cạnh những ảnh hưởng tiêu cực từ dịch Covid-19, một tín hiệu đáng mừng là xã hội đã có cái nhìn tích cực về ngành y tế nói chung và ngành Dược Việt Nam nói riêng. Thuốc và trang thiết bị y tế của Việt Nam không những đáp ứng được nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu sang các thị trường có yêu cầu rất nghiêm ngặt như Mỹ, Đức, Nhật, v.v. Đại dịch Covid-19 tạo ra những khó khăn, thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội đáng kể, là dịp để doanh nghiệp nhìn lại mình, tái cấu trúc hoạt động, đẩy nhanh đổi mới sáng tạo và hiện đại hóa ngành Y học. Covid-19 dẫn đến sự phá hủy nhưng lại có cái mới sinh ra, “trong cái khó ló cái khôn”, nhiều doanh nghiệp đã tận dụng, khai thác để biến nguy thành những cơ hội. Có những doanh nghiệp trước đây nửa năm chưa ra sản phẩm mới, nhưng khi đại dịch Covid-19 bùng phát, đã nhanh chóng đưa ra sản phẩm tăng cường sức đề kháng, sát khuẩn để chống dịch.

Đánh giá uy tín truyền thông của các doanh nghiệp Dược

Khi nói về danh tiếng của công ty trong ngành Dược phẩm, thông thường không phải các sản phẩm khiến mọi người nói những điều tích cực hoặc tiêu cực về công ty, mà là nhận thức của mọi người về công ty được hình thành từ kinh nghiệm trong quá khứ hoặc sự đưa tin của phương tiện truyền thông. Theo đó, khi công chúng không có kinh nghiệm trực tiếp với một công ty, tác động của việc đưa tin của phương tiện truyền thông lên kiến ​​thức và quan điểm của công chúng về công ty đó sẽ tác động rất lớn.

Sự chủ động của doanh nghiệp trên truyền thông cũng được đánh giá là yếu tố quan trọng có ảnh hưởng đến việc quản trị rủi ro uy tín truyền thông của doanh nghiệp. Theo thông lệ, để đảm bảo thông tin chính xác và tăng độ tin cậy với các đối tượng tiếp nhận, ít nhất 1/3 lượng thông tin về doanh nghiệp trên truyền thông cần được dẫn nguồn từ doanh nghiệp và các lãnh đạo cấp cao của doanh nghiệp (thành viên của Ban quản trị/Ban lãnh đạo). Dữ liệu phân tích Media Coding cho thấy các doanh nghiệp Dược trong nghiên cứu của Vietnam Report ngày càng chủ động công bố thông tin. Trong giai đoạn 11/2018 - 10/2019, các bài báo từ nguồn doanh nghiệp công bố chỉ chiếm 9%, còn lại do các phương tiện truyền thông đưa tin. Giai đoạn 11/2019 - 10/2020, lượng tin từ nguồn doanh nghiệp công bố tăng lên đến 11,4%, tuy có cải thiện so với giai đoạn trước nhưng chưa đạt yêu cầu.

Hình 3: Top 5 chủ đề xuất hiện nhiều nhất trên truyền thông

Nguồn: Vietnam Report, Dữ liệu Media Coding các doanh nghiệp ngành Dược năm 2019–2020

Khi dịch bệnh xảy ra, các doanh nghiệp Dược được thể hiện vai trò và trách nhiệm xã hội, ủng hộ sản phẩm sức đề kháng, cam kết giữ giá sản phẩm khi nhu cầu của người dân tăng cao... Vì thế, bên cạnh các chủ đề hay xuất hiện về Tài chính/ Kết quả kinh doanh, Cổ phiếu, Sản phẩm, Hình ảnh/ Pr trong các năm trước thì năm nay xuất hiện thêm chủ đề trách nhiệm xã hội cho thấy sự đồng hành của các doanh nghiệp Dược cùng Chính phủ trong công tác phòng chống dịch.

Xét về tin tích cực-tiêu cực theo nhóm chủ đề: Trong 5 chủ đề xuất hiện nhiều nhất trên truyền thông, chủ đề về sản phẩm có tỷ lệ tin tích cực cao nhất là 11,5% với những tin về thu hồi sản phẩm, chất lượng thuốc và vật tư, thiết bị y tế không đảm bảo, trong khi mức an toàn của tỷ lệ tin tiêu cực là 10%.

Về chất lượng thông tin, doanh nghiệp được đánh giá là "an toàn" khi đạt tỷ lệ chênh lệch thông tin tích cực và tiêu cực so với tổng lượng thông tin được mã hóa ở mức 10%, tuy nhiên ngưỡng "tốt nhất" là trên 20%. Trong số doanh nghiệp được nghiên cứu có 44% doanh nghiệp đạt được mức 10%, và 40,7% doanh nghiệp đạt ngưỡng trên 20%, trong khi so với cùng kỳ năm trước chỉ có 23% số doanh nghiệp đạt được tỷ lệ an toàn 10%.

Xu hướng bình thường mới trong ngành Dược phẩm

Đại dịch Covid-19 có ảnh hưởng lớn đến thị trường y tế và ngành Dược phẩm với những tác động đáng kể trong thời gian ngắn hạn và dài hạn, các doanh nghiệp cần nắm bắt xu hướng và lập kế hoạch phù hợp để giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Kết quả khảo sát các doanh nghiệp và chuyên gia trong ngành Dược phẩm của Vietnam Report đã chỉ ra 5 xu hướng chủ đạo với ngành Dược phẩm trong ngắn hạn và dài hạn.

Hình 4: Xu hướng trong ngắn hạn và dài hạn với ngành Dược phẩm

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát chuyên gia và các doanh nghiệp Dược tháng 10 năm 2020

Xu hướng trong ngắn hạn

Thay đổi phương thức quảng cáo sản phẩm

Ở cả cấp độ toàn cầu và quốc gia, trước xu hướng số hóa và các biện pháp phòng ngừa lây lan dịch bệnh trong xã hội, hoạt động quảng bá sản phẩm và hỗ trợ bệnh nhân đang được chuyển hướng tương tác. Nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành Dược đã thực hiện đổi mới cách tiếp cận, chăm sóc khách hàng là các nhà thuốc, dược sĩ nhà thuốc và nhân viên y tế trong toàn hệ thống của mình. Trước đây, các doanh nghiệp thường tổ chức các sự kiện giới thiệu sản phẩm theo hình thức trực tiếp (offline), quảng cáo trên truyền hình, phát thanh thì hiện nay đang áp dụng digital marketing, tư vấn và bán hàng online.

Thay đổi quy trình nghiên cứu và phát triển

Trong bối cảnh đại dịch đang diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia trên thế giới, việc nghiên cứu sản xuất nhằm tìm ra phương hướng chống lại dịch bệnh Covid-19 có vai trò rất quan trọng, và là chính sách ưu tiên của nhiều quốc gia. Theo thông tin của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đến ngày 24/9/2020, có 187 loại vắc-xin Covid-19 đang triển khai nghiên cứu trên toàn thế giới, trong đó có 38 vắc-xin đang trong quá trình thử nghiệm lâm sàng (9 vắc-xin thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III; 3 vắc-xin trong giai đoạn II; 26 loại đang triển khai hoặc chuẩn bị triển khai giai đoạn I), 149 loại đang trong quá trình nghiên cứu tiền lâm sàng. Việt Nam là một trong 42 quốc gia có thể sản xuất vắc-xin trên thế giới, với 4 nhà sản xuất trong nước VABIOTECH, POLYVAC, IVAC, NANOGEN cũng đang đẩy nhanh quá trình nghiên cứu và phát triển. Có thể thấy những nỗ lực hết mình của các nhà sản xuất, các cơ quan nghiên cứu và các quốc gia trong phát triển vắc-xin với tốc độ nhanh chóng và quy mô chưa từng thấy.

Do nhu cầu cấp thiết, một số nhà phát triển vắc-xin đang nén quá trình lâm sàng cho SARS-CoV-2 bằng cách chạy đồng thời các giai đoạn thử nghiệm. Các cơ quan quản lý của nhiều nước cũng đã bắt đầu ban hành Hướng dẫn nghiên cứu phát triển, thử nghiệm lâm sàng và đăng ký cấp phép cho vắc-xin Covid-19. Đại dịch cũng cho thấy tầm quan trọng của các thử nghiệm lâm sàng trong quy trình đánh giá tính an toàn và hiệu quả của các phương pháp điều trị tiềm năng cũng như các loại vắc-xin phòng ngừa, trước khi được chuyển đến các bệnh nhân.

Xu hướng trong dài hạn

Hướng đến tự cung, tự cấp, chủ động nguồn nguyên liệu trong ngành Dược

Đại dịch Covid-19 là một bài học kinh nghiệm cho thấy việc phụ thuộc nguyên liệu đầu vào sản xuất từ một số thị trường là một mối nguy tiềm ẩn cho hoạt động sản xuất trong nước. Việc chuyển đổi nguồn nguyên liệu qua quốc gia khác cũng gặp nhiều vướng mắc, đặc biệt so sánh lợi thế về đơn giá. Sự thiếu hụt nguyên liệu Dược phẩm trong ngắn hạn do lệnh cấm xuất khẩu của những nhà cung cấp chính là Ấn Độ và Trung Quốc, đã khiến chính phủ nhiều nước cân nhắc việc tự cung tự cấp trong chuỗi cung ứng và đã công bố các quy định để tránh thiếu hụt trong cuộc khủng hoảng như vậy.

Áp dụng công nghệ trong sản xuất và kinh doanh nhiều hơn

Để tăng hiệu quả hoạt động và cung cấp thông tin chi tiết về kinh doanh và khoa học trong các hoạt động R&D, sản xuất và thương mại, các công ty dược phẩm đang ngày càng chú trọng ứng dụng công nghệ. 90,9% doanh nghiệp Dược trong khảo sát của Vietnam Report đánh giá đại dịch Covid-19 đã đẩy nhanh hơn công cuộc chuyển đổi số. Chuyển đổi số sẽ giúp các doanh nghiệp tạo ra phương thức vận hành công ty mới cũng như tạo ra phương thức kinh doanh mới để dẫn đầu thị trường. Về phương pháp, công cụ mà doanh nghiệp đang và dự kiến sẽ áp dụng để thúc đẩy chuyển đổi số, khảo sát cũng ghi nhận: 81,2% doanh nghiệp áp dụng hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP); 45,5% doanh nghiệp sử dụng dịch vụ dựa trên đám mây (Cloud); 36,4% doanh nghiệp triển khai báo cáo thông minh (BI-Business Intelligence), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật kết nối (IoT).

Công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) được sử dụng để phân tích và thu thập thông tin chi tiết từ dữ liệu đó, R&D được đẩy nhanh, các thử nghiệm lâm sàng được tối ưu hóa và bệnh nhân đạt được kết quả mong đợi. Ngoài ra, AI còn được sử dụng trong một số trường hợp: Dự đoán kết quả và đề xuất các hành động tốt nhất tiếp theo, tự động hóa quy trình làm việc, dự đoán sự tuân thủ của bệnh nhân và đề xuất các phương pháp can thiệp. Tỷ lệ doanh nghiệp Dược áp dụng công cụ Trí tuệ nhân tạo (AI) trong khảo sát của Vietnam Report đã đạt 18,2%.

Với gần 45% dân số Việt Nam sử dụng smartphone (theo thông tin từ Adsota) đã tạo điều kiện để Việt Nam trở thành thị trường tiềm năng cho các công nghệ mới liên quan đến khám chữa bệnh, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19. Một số công ty Dược phẩm đã phối hợp với công ty công nghệ để phát triển các app bán thuốc, tư vấn trực tuyến, giao hàng tận nhà cho người dân, giúp họ được trải nghiệm y tế chất lượng và uy tín ngay tại nhà. Ngoài ra, nền tảng mạng xã hội của Việt Nam dành riêng cho cộng đồng nhà thuốc và nhân viên y tế, tổ chức trực tuyến các chương trình đào tạo đến hội thảo, cập nhật thông tin y khoa cũng được phát triển.

Xu hướng M&A trong ngành Dược

Thị trường Dược phẩm Việt Nam còn nhiều dư địa phát triển đến từ nhân khẩu học, chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe tăng và các chính sách ưu tiên của Chính phủ. Tuy nhiên, công ty dược Việt Nam không có lợi thế sản xuất nhóm thuốc chất lượng cao. Trong phân khúc thuốc generic, hiện nay các doanh nghiệp nội địa, mới chỉ đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu trong nước, số còn lại phải nhập khẩu. Thêm vào đó, khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, nhiều hàng rào bị dỡ bỏ, doanh nghiệp dược EU có thể tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, sản xuất và phân phối tại thị trường Việt Nam. Điều này sẽ tạo một làn sóng M&A mạnh mẽ hơn với ngành Dược trong thời gian tới, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Dược phẩm Việt Nam tăng khả năng cạnh tranh, đồng thời nghiên cứu và phát triển thêm các sản phẩm mới có chất lượng cao.

Triển vọng tăng trưởng ngành Dược: Khó có nhiều đột phá

Những khó khăn chung của nền kinh tế toàn cầu và diễn biến phức tạp của dịch bệnh khiến nền kinh tế của Việt Nam sẽ ít nhiều bị ảnh hưởng, do đó mức độ hồi phục của Việt Nam sẽ vẫn còn nhiều rủi ro. Chính phủ đặt mục tiêu mức tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2021 là 6%. Theo dự báo của Fitch Solution, thì tăng trưởng ngành dược Việt Nam năm 2021 hồi phục và đạt 8,7%. Ngành Dược Việt Nam còn nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng gặp nhiều thách thức khi nguồn nguyên liệu phụ thuộc từ nước ngoài, công tác nghiên cứu và phát triển các loại thuốc bằng sáng chế còn hạn chế và chỉ có thể sản xuất thuốc gốc. Bên cạnh đó, nguy cơ M&A và sự tham gia vào thị trường từ các tập đoàn đa quốc gia với tiềm lực tài chính vững chắc sẽ là trở ngại lớn đối với năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp dược Việt Nam. Các chuyên gia và doanh nghiệp trong khảo sát của Vietnam Report đánh giá triển vọng tăng trưởng của ngành Dược trong giai đoạn 2020-2021 sẽ rất khó đột phá. Kết quả thống kê cho thấy 35,7% chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng ngành Dược sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng; 28,6% lựa chọn tăng trưởng khả quan, tốt hơn một chút; và chỉ có 7,1% đánh giá tăng trưởng mạnh, tốt hơn nhiều.

Hình 5: Triển vọng tăng trưởng ngành

Nguồn: Khảo sát doanh nghiệp và chuyên gia ngành Dược, tháng 10 năm 2020

Sự phân hóa của bức tranh kinh doanh Dược và Y tế trong 9 tháng đầu năm 2020 cho thấy vai trò của đầu tư, quản trị, sự nhanh nhẹn của các lãnh đạo doanh nghiệp trong chủ động triển khai các kịch bản ứng phó phòng chống dịch và điều chỉnh các kế hoạch kinh doanh phù hợp với điều kiện xã hội và hành vi người tiêu dùng thay đổi. Điều này giúp doanh nghiệp đảm bảo cả hai mục tiêu phòng chống dịch hiệu quả và duy trì phát triển kinh doanh.

Kết quả đánh giá mức độ triển khai hoạt động của doanh nghiệp Dược của Vietnam Report cho thấy ba hoạt động còn hạn chế là công tác kiểm soát rủi ro tài chính; chống hàng giả, hàng nhái; nghiên cứu thị trường, sản xuất ra các loại thuốc phù hợp. Ba hoạt động được chú trọng nhiều nhất là: Nâng cấp, đầu tư nhà máy sản xuất đạt chuẩn quốc tế; Phát triển các kênh phân phối; Kiểm soát nguồn nguyên liệu đầu vào.

Hình 6: Đánh giá mức độ triển khai hoạt động của doanh nghiệp

Nguồn: Khảo sát doanh nghiệp ngành Dược, tháng 10 năm 2020

Một số doanh nghiệp Dược như Dược Hậu Giang, Traphaco, Imexpharm v.v, đã lập kế hoạch đảm bảo kinh doanh liên tục (Business Continuity Plan) từ rất sớm nên hạn chế được thấp nhất các tác động của Covid-19, vẫn đảm bảo công tác cung ứng thuốc khám chữa bệnh cho nhà thuốc và bệnh viện, đảm bảo công ăn việc làm cho cán bộ nhân viên và đạt kết quả kinh doanh tốt trong 9 tháng đầu năm 2020.

Kết quả khảo sát của Vietnam Report đã chỉ ra top 6 giải pháp ưu tiên hàng đầu của các doanh nghiệp Dược trong thời kỳ bình thường mới: Đầu tư sản xuất nguyên, dược liệu, máy móc và dây chuyền sản xuất thuốc đạt tiêu chuẩn quốc tế (92,9%); Phát triển, mở rộng kênh OTC (71,4%); Nghiên cứu các sản phẩm thuốc mới, phát triển các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên (64,3%); Cắt giảm chi phí (57,1%); Phát triển ứng dụng công nghệ trong quản lý doanh nghiệp và tiếp cận khách hàng qua ứng dụng trực tuyến, app bán hàng (50,0%); Tìm kiếm, đa dạng nhà cung cấp nguyên vật liệu với giá cạnh tranh (42,9%).

Hình 7: Top 6 giải pháp của doanh nghiệp Dược trong thời kỳ bình thường mới

Nguồn: Khảo sát doanh nghiệp ngành Dược, tháng 10 năm 2020

Tác động của đại dịch về lâu dài sẽ làm thay đổi cấu trúc ngành Dược. Người dân về cơ bản sẽ có những phương pháp tự bảo vệ bản thân chống dịch bệnh tốt hơn. Kênh ETC có thể sẽ không tăng trưởng đột biến như dự báo trước đây do tâm lý sợ lây nhiễm từ bệnh viện, điều đó sẽ góp phần làm cho kênh OTC phát triển. Mặt khác giá thuốc OTC không bị ràng buộc về luật đấu thầu nên sẽ là cơ hội cho các doanh nghiệp Dược cạnh tranh, cải tiến, R&D và đa dạng hóa mẫu mã, chủng loại sản phẩm. Điều này khiến cho 71,4% doanh nghiệp Dược trong khảo sát của Vietnam Report lựa chọn phát triển, mở rộng kênh OTC là một trong những giải pháp ưu tiên hàng đầu.

Để phù hợp với thời kỳ bình thường mới, có 57,1% doanh nghiệp Dược lựa chọn cắt giảm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp, các cuộc họp và giới thiệu sản phẩm tới khách hàng chuyển sang hình thức online.

Top 5 giải pháp từ Chính phủ để hỗ trợ cho ngành Dược

Ngành Dược là một trong những ngành chịu tác động mạnh bởi sự quản lý của nhà nước. Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp lý để quản lý ngành Dược, bao gồm các văn bản liên quan đến các vấn đề như chính sách của nhà nước về lĩnh vực dược, quản lý của nhà nước về giá thuốc, điều kiện kinh doanh thuốc, quản lý thuốc thuộc danh mục phải kiểm soát đặc biệt, tiêu chuẩn chất lượng thuốc, cơ sở kiểm nghiệm thuốc… Để hỗ trợ tốt hơn nữa cho ngành Dược vượt qua khó khăn thách thức nêu trên, thích ứng và tận dụng cơ hội phát triển trong thời kỳ bình thường mới, các chuyên gia trong ngành Dược đã đưa ra nhóm 5 giải pháp trọng tâm.

Hình 8: Top 5 giải pháp của Chính phủ để hỗ trợ cho ngành Dược

Nguồn: Khảo sát doanh nghiệp và chuyên gia ngành Dược, tháng 10 năm 2020

Thứ nhất, Chính phủ cần hoàn thiện hệ thống hành lang pháp lý về hoạt động sản xuất và lưu thông phân phối thuốc, đặc biệt là cần xem xét quy định mới về việc lựa chọn thuốc trúng thầu trong các bệnh viện lại là ưu tiên những loại thuốc có giá thấp, vì chính sách này trước mắt đáp ứng được việc giảm ngân sách bảo hiểm y tế nhưng về lâu dài sẽ không khuyến khích doanh nghiệp Dược Việt Nam nghiên cứu cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, Chính phủ cần có chính sách ưu tiên cho doanh nghiệp Dược Việt Nam trong việc quảng bá hình ảnh, giới thiệu sản phẩm trên thị trường, nhất là các doanh nghiệp có nhiều đổi mới sáng tạo, đạt được các giải thưởng uy tín.

Thứ hai, phát triển, hoàn thiện cơ sở dữ liệu (CSDL) quốc gia về dược, ứng dụng các công nghệ dữ liệu lớn (Big Data) trong việc xây dựng, lưu trữ, phân tích dữ liệu ngành Dược.

Thứ ba, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát tình trạng hàng giả, hàng nhái.

Thứ tư, hỗ trợ đầu tư và phát triển vùng nuôi, trồng dược liệu. Nhà nước cần có chính sách khuyến khích vùng trồng dược liệu như miễn thuế cho doanh nghiệp, hướng dẫn kỹ thuật, làm đầu mối bao tiêu dược liệu cho người dân.

Thứ năm, giảm thuế nhập khẩu nguyên liệu sản xuất. /.

Vietnam Report