Việc gia nhập TPP được kỳ vọng sẽ mang lại cho dệt may và da giày Việt Nam những cơ hội to lớn để mở rộng thị trường, gia tăng xuất khẩu, tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu, gia tăng lợi nhuận... nhưng cũng đưa đến không ít thách thức rủi ro, nhất là về năng lực cạnh tranh, khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, chi phí môi trường, xã hội và nguồn nhân lực.

TPP tạo “cú hích” với hoạt động xuất khẩu

Theo dự báo của Hiệp hội Dệt may, trong 3 năm đầu tiên khi TPP chính thức có hiệu lực, tốc độ tăng trưởng của ngành sẽ tăng khoảng 17% - 20%/năm và dự kiến đến năm 2020, kim ngạch xuất khẩu sẽ đạt giá trị 50 tỷ USD. “Cú hích” do TPP tạo ra, trong đó dệt may là một trong những ngành hàng được kỳ vọng hưởng lợi nhiều nhất, với những cơ hội để mở rộng thị trường, gia tăng xuất khẩu, tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu, gia tăng lợi nhuận...  nhưng cũng đưa đến không ít thách thức rủi ro, nhất là về năng lực cạnh tranh, khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, chi phí môi trường, xã hội và nguồn nhân lực. Ngoài ra, các nước thành viên TPP (Hoa Kỳ, Nhật Bản…) đều là những đối tác xuất khẩu quan trọng, đặc biệt là ngành dệt may.

Nguồn: Internet

Cơ hội này chỉ thực sự có được nếu DN có các bước chuẩn bị chủ động, tích cực, đáp ứng tiêu chuẩn cao của TPP, đồng thời phải giải quyết được những khó khăn nội tại của ngành như nguyên phụ liệu chủ yếu nhập khẩu, công nghiệp phụ trợ chưa phát triển, tỷ lệ gia công cao, năng lực cạnh tranh còn yếu. Dự báo trong 3 năm đầu tiên sau khi TPP chính thức có hiệu lực, tốc độ tăng trưởng của ngành sẽ tăng 17-20%/năm. Dự kiến đến năm 2020 sẽ đạt giá trị 50 tỷ USD. Hiện tại, dệt may chiếm 13,6% tổng giá trị xuất khẩu, đứng thứ 2 sau hàng điện tử về kim ngạch xuất khẩu ròng. Mặt hàng may mặc của Việt Nam đã có mặt tại 50 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, thị trường Mỹ chiếm gần 53%, thị trường EU là 17%, tiếp đến là Nhật Bản và Hàn Quốc. Câu chuyện Việt Nam hội nhập TPP, trong đó ngành dệt may sẽ được hưởng lợi rất nhiều từ cuộc hội nhập này, kỳ vọng ngành dệt may Việt Nam sẽ đứng thứ 4 thế giới  nếu Việt Nam đảm bảo các điều kiện về quy chuẩn xuất xứ  để được hưởng các ưu đãi thuế quan vào thị trường Mỹ. Tuy nhiên, việc tận dụng cơ hội như thế nào để có lợi trong cuộc chơi này không dễ khi mà các doanh nghiệp dệt may Việt Nam chủ yếu là gia công cắt, may trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tạo ra chuỗi giá trị trong liên kết

Mặc dù một số DN trong ngành cho biết đã chuẩn bị tốt để tận dụng cơ hội từ TPP nhưng nhìn chung, các DN ngành dệt may nội địa còn yếu. Để giải quyết những nội khó khăn nội tại trên, doanh nghiệp cần tăng cường thúc đẩy mối liên kết giữa trong chuỗi giá trị thông qua việc phát triển và quy hoạch các cụm công nghiệp dệt may, da giày. Đáng chú ý, 85% DN Việt Nam vẫn thực hiện theo phương thức gia công với giá chỉ chiếm khoảng 25% giá thành sản phẩm nên kim ngạch thực nhận chưa đầy 1,5 tỷ USD.

Hiện chỉ có khoảng 30% DN Việt Nam thực hiện được hai phân khúc đầu trong chuỗi giá trị toàn cầu về thời trang là R&D (nghiên cứu phát triển, marketing, thương hiệu); chuẩn bị điều kiện đầu vào cho sản xuất. Còn lại, 70% đang loay hoay trong phân khúc gia công. Chúng ta đã nói nhiều về chuỗi nhưng chưa làm được vì liên kết chuỗi bao gồm các thành viên đảm nhiệm đầy đủ những khâu từ thiết kế, nguyên liệu, sản xuất… Nếu không, "chuỗi" chỉ là tập hợp DN sản xuất cùng ngành nghề, ít mang lại giá trị mà lại gây nguy cơ tự cạnh tranh với nhau và đi đến chỗ mất lợi thế cạnh tranh.

Song song đó là tăng cường đầu tư và thu hút đầu tư vào các công đoạn sản xuất nguyên phụ liệu, dệt, nhuộm; tăng hợp tác với các nhà đầu tư nước ngoài; hỗ trợ tín dụng cho các dự án sản xuất nguyên phụ liệu dệt may, da giày, đặc biệt là dự án của các DN nội; đầu tư công nghệ máy móc, nâng cao khả năng thiết kế, tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm.

Thiên Hương

Tổng hợp