Ngành dệt may Việt Nam từ trước tới nay vẫn phải cạnh tranh với các đối thủ đến từ Indonesia, Malaysia, Ấn Độ, Trung Quốc, Pakistan... Gần đây, một “đối thủ” mới đã lộ diện - đó là nước láng giềng Campuchia, Lào và Myanmar.

Nguy cơ hụt nhiều đơn hàng

Kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may năm 2015 đạt khoảng 27 tỉ USD và kế hoạch đưa ra năm nay sẽ tăng khoảng 10%. Tuy nhiên thời gian gần đây, ngoài sự trỗi dậy của các thị trường mới nổi như Bangladesh, Campuchia, việc dịch chuyển đơn hàng xuất khẩu lan sang Lào, Campuchia khiến các doanh nghiệp (DN) lo lắng. Theo ông Trương Văn Cẩm - Tổng thư ký Hiệp hội Dệt May Việt Nam - hiện Campuchia vẫn hưởng thuế suất ưu đãi 0% theo Chương trình Everything But Arms (EBA) - GSP của EU dành cho các nước kém phát triển. Việt Nam chỉ được hưởng GSP cho các nước đang phát triển với thuế suất 9,6%. Campuchia cũng chỉ vượt Việt Nam về thị phần dệt may tại EU ở một số mặt hàng.

Chi phí ở các quốc gia này cũng cạnh tranh hơn hẳn. Cụ thể, giá nhân công ngành dệt may tại VN thấp nhất chưa tới 200 USD/người/tháng thì tại Campuchia, giá nhân công chỉ từ 100 - 120 USD/người/tháng. Điều này cũng diễn ra tương tự như ở Lào hay Myanmar. Bên cạnh đó, chi phí thuê mặt bằng cùng các chi phí khác trong quá trình hoạt động như bảo hiểm xã hội, công đoàn... của các nước đều thấp hơn nhiều so với VN. Vì vậy, cùng với lợi thế về thuế xuất khẩu vào các thị trường lớn như Mỹ, EU thì đơn hàng đang đổ về các nước này có xu hướng gia tăng. Đặc biệt, Campuchia và Myanmar là những đối thủ mới đáng gờm trong phân khúc sản xuất theo các đơn hàng số lượng lớn, giá trị trung bình thấp mà lâu nay VN vẫn nhận được. Do đó nếu không có sự thay đổi thì nhiều DN trong nước sẽ khó tồn tại.

Ngập tràn mặt hàng “Made in Cambodia”

Thực tế, dệt may là một trong những ngành hội nhập sớm nhất. Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đã nỗ lực chuẩn bị đầu tư, tăng khả năng cung ứng nguyên phụ liệu trong nước từ nhiều năm trước. Ông Lê Tiến Trường - Tổng giám đốc Tập đoàn Dệt May Việt Nam - cho biết: Các dự án đầu tư vào khâu sản xuất sợi và vải từ năm 2013 đến nay có khả năng đáp ứng 50-60% nhu cầu vải các loại trong năm 2016. Dù vậy, các khâu có giá trị gia tăng cao như hóa chất, chất trợ nhuộm, nhuộm in hoa và hoàn tất vải vẫn phải nhập khẩu.

Không chỉ bị cạnh tranh về đơn hàng xuất khẩu, ngay tại thị trường trong nước, hàng từ Campuchia, Lào cũng bắt đầu xâm nhập ngày càng nhiều. Trước mối quan ngại trong thời gian tới, không loại trừ khả năng trong ngắn hạn kim ngạch XK dệt may của Campuchia vào EU sẽ có thời điểm vươn lên xấp xỉ kim ngạch của VN, đòi hỏi VN phải nâng cao chất lượng lao động để cạnh tranh. Tại khu vực ASEAN, khách hàng Walmart đến từ Mỹ chủ yếu đặt gia công hàng trẻ em ở Campuchia. Đặc biệt, mua hàng xuất khẩu từ Campuchia thì bảo đảm là hàng xuất “xịn” nên yên tâm hơn. Nếu cộng thêm chi phí vận chuyển, hàng xuất mua từ Campuchia vẫn lời hơn trong khi mua hàng tại VN lại còn dễ bị nhầm hàng xuất “dỏm”. Còn theo một số đầu mối chuyên đánh hàng áo quần từ Campuchia, chỉ cần gọi điện qua Phnom Penh, 2 ngày sau đã có hàng về, cước vận chuyển tính theo ký. Trung bình 1,8 USD/kg cho hàng kiện 100 kg. Nếu số lượng lên đến 300 - 500 kg, giá cước vận chuyển giảm xuống 1,6 USD/kg. 

Trần Trung

Tổng hợp