Nhật Bản gấp rút có những động thái về chính sách thương mại vốn được cho có tác động lớn đến tham vọng ảnh hưởng tầm khu vực. Là một trong những đồng minh thân cận nhất của Mỹ, ngay sau khi ông Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng, Nhật Bản ngay lập tức có những bước đi ngoại giao đầu tiên.

Ngày hôm qua, hãng tin Financial Times đưa tin Hạ viện Nhật Bản đã bỏ phiếu thông qua Hiệp định thương mại tự do châu Á- Thái Bình Dương (TPP) bất chấp viễn cảnh khá u ám của TPP sau kết quả bầu cử Mỹ với chiến thắng của ứng viên Đảng Cộng hòa Donald Trump. Tình thế này buộc Nhật Bản gấp rút có những động thái về chính sách thương mại vốn được cho có tác động lớn đến tham vọng ảnh hưởng tầm khu vực.

"Hiệp định này chắc chắn không thể thông qua trong năm nay", Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh đạo Đảng cộng hòa, phe đa số tại Thượng viện Mỹ phát biểu về TPP thứ 4 vừa qua. Tổng thống Barack Obama từng hy vọng TPP được Quốc hội thông qua vào cuối năm nay, nhưng mục tiêu của đảng Dân chủ vấp phải phản đối từ đảng Cộng hòa cả ở Thượng viện và Hạ viện.

Quan điểm của Mitch McConnell và Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan ủng hộ thương mại tự do và muốn phê chuẩn TPP vào cuối năm nay. Tuy nhiên với việc tỷ phú Donald Trump đắc cử Tổng thống cùng với sự ủng hộ ông từ các bang có ngành công nghiệp đến từ miền Trung, Tây Mỹ, vốn là thành trì khó chiếm với Đảng dân chủ thì hiệp định này khó có thể thông qua cuối năm nay. Thứ 4 vừa qua, Paul Ryan cho biết họ sẽ phối hợp với chính quyền Donald Trump.

Mong chờ hiệu ứng dây chuyền

Từ khi chiến dịch tranh cử, Trump thể hiện quan điểm tin rằng việc Trung Quốc gia nhập các hiệp định thương mại khiến các doanh nghiệp Mỹ bị xâm phạm sở hữu trí tuệ nặng nề. Hiệp định TPP, với các nguyên tắc bao phủ rộng về các lĩnh vực như tài sản trí tuệ và thương mại điện tử, sẽ giúp giải quyết các mối quan tâm của Trump.

Thế nhưng mục tiêu của vị tống thống mới đắc cử lại là rút khỏi hiệp định này ngay ngày đầu tiên làm việc. Điều khiến việc thông qua hiệp định TPP rơi vào trạng thái lấp lửng, trái với nguyện vọng Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.

Chính phủ Abe hy vọng vào năm 2018, các quốc gia đã ký hiệp định thương mại tự do với Nhật sẽ chiếm 70% cán cân thương mại quốc gia này. Nhật Bản từng tham vọng sẽ có hiệu ứng dây chuyền tác động khi tham gia TPP bằng cách sử dụng các cuộc đàm phán TPP để thúc đẩy một thỏa thuận hợp tác kinh tế với Liên minh châu Âu và các đối tác kinh tế toàn diện khu vực, bao gồm Trung Quốc và Ấn Độ.

Tokyo hiện xem xét hiệp định Nhật-Âu EPA trong vòng đàm phán cuối và đạt được một số thỏa thuận cơ bản vào cuối năm 2016. Tuy nhiên thương mại Nhật Bản ký với EU được cho là chỉ bằng 1/3 so với các thành viên TPP.

Chính quyền Trump đang được cho là tìm kiếm một thỏa thuận song phương với Nhật Bản. Nhưng phía Nhật Bản ủng hộ TPP bởi từ đó tạo ra một tiêu chuẩn thương mại tự do có càng nhiều quốc gia tham gia càng tốt.

Nỗ lực thúc đẩy TPP

Tờ Japan Times đưa tin, một ngày sau kết quả bầu cử gây sốc toàn thế giới, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã ngay lập tức có cuộc điện đàm với người mới đắc cử Tổng thống Mỹ.

Theo thông cáo báo chí về cuộc điện đàm, Thủ tướng Nhật chúc mừng ông Donald Trump, đồng thời bày tỏ niềm tin rằng dưới sự lãnh đạo của ông Donald Trump, nước Mỹ chắc chắn sẽ trở nên vĩ đại hơn.

Trong một động thái khác, sau khá nhiều tháng bàn thảo nhưng chưa thể thống nhất, vào ngày hôm qua (10/11), Hạ viện Nhật đã thông qua Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), trong bối cảnh người mới đắc cử Tổng thống Mỹ, ông Donald Trump, hoàn toàn phản đối TPP.

Liên minh cầm quyền của Thủ tướng Shinzo Abe - gồm Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và đảng Komeito - đã gấp rút chấm dứt các cuộc tranh cãi để TPP được thông qua. Thủ tướng Abe muốn Nhật Bản trở thành nước đầu tiên ký TPP phê chuẩn hiệp định này.

Thủ tướng Abe đang lên kế hoạch đôn đốc các thành viên TPP nhanh chóng phê chuẩn thỏa thuận này trong khi ông tham gia hội nghị thượng đỉnh kinh tế châu Á Thái Bình Dương tổ chức tại Peru ngày 19/11 tới. "Tôi muốn bạn để làm cho một nỗ lực mạnh mẽ hướng tới TPP được phê chuẩn trong phiên làm việc tới", thủ tướng Abe cho biết hồi thứ Năm.

Nguyễn Khang

Tổng hợp