Nổi lên từ COVID-19, nền kinh tế trong nước đang bắt đầu lấy lại đà tăng trưởng, nhưng không thể phục hồi hoàn toàn cho đến khi nền kinh tế toàn cầu trở lại.

Đã hai tháng kể từ khi trường hợp lây truyền virus corona cuối cùng trong cộng đồng tại Việt Nam được ghi nhận. Điều này giúp cho Việt Nam trở thành một trong số 11 quốc gia có kết quả phòng chống dịch bệnh tốt nhất trong số các nền kinh tế mới nổi và là một trong những quốc gia đầu tiên mở cửa trở lại hoàn toàn nền kinh tế trong nước.

Trong khi sự tái bùng phát dịch bệnh vẫn là một mối đe dọa chưa từng có, Chính phủ Việt Nam hiện đang tập trung vào việc khắc phục các thiệt hại của nền kinh tế. Việt Nam đã có những sự cải thiện nền kinh tế tốt hơn so với nhiều quốc gia, nhưng vẫn chưa thực sự đạt được mức kỳ vọng. Tăng trưởng GDP trong quý đầu tiên ở mức thấp nhất kể từ năm 2010, mặc dù nó vẫn nằm trong vùng tích cực ở mức 3,8%. Với 2 ngành xuất khẩu và du lịch bị ảnh hưởng nghiêm trọng, tiêu dùng trong nước đã (và dự kiến sẽ tiếp tục) trở thành một yếu tố rất quan trọng để gắn kết nền kinh tế lại với nhau.

Nền kinh tế năm 2020, chủ yếu là nhờ chi tiêu dành cho các nhu yếu phẩm

Sự tăng trưởng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu và thu nhập khả dụng tăng cao, chi tiêu trong nước từ lâu đã trở thành động lực tăng trưởng chính của Việt Nam, chiếm 68% GDP, mặc dù phải chịu áp lực từ sự suy giảm trong nhu cầu chi tiêu. Trong một khảo sát vào tháng 4 năm 2020, hai phần ba số người tham gia khảo sát cho biết thu nhập của họ đã bị ảnh hưởng rất lớn bởi COVID-19, và 55% cho biết họ đã phải cắt giảm chi tiêu.

Việt Nam đình chỉ các hoạt động không quan trọng trong vòng 22 ngày, ngắn hơn đáng kể so với nhiều quốc gia khác, giảm bớt một số áp lực đối với mảng tiêu dùng. Gói kích thích trị giá 27 nghìn tỷ đồng được tung ra vào tháng 3, nhắm vào các hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ, cũng giúp cải thiện nhu cầu chi tiêu.

Tuy nhiên Việt Nam vẫn cần phải cân nhắc việc phụ thuộc vào lượng tiêu dùng trong nước để giữ cho nền kinh tế tăng trưởng trong trường hợp không có sự phục hồi trở lại của các lĩnh vực quan trọng khác. Dù vậy, nếu xem xét kỹ hơn về đặc điểm chi tiêu của Việt Nam thì cũng có một số lý do giúp chúng ta có thể lạc quan. Lý do chính nằm ở mức chi tiêu dành cho các hàng hóa và dịch vụ thiết yếu, chiếm 42% GDP, so với mức 26% dành cho chi tiêu tùy ý. Và việc cắt giảm chi tiêu lại chủ yếu nằm trong danh mục chi tiêu tùy ý, do đó, một phần đáng kể của nền kinh tế đất nước phụ thuộc vào chi tiết thiết yếu vẫn có triển vọng tích cực.

Việt Nam vẫn sẽ phụ thuộc vào nền kinh tế Thế giới để lấy lại quỹ đạo tăng trưởng đầy hứa hẹn

Chỉ riêng tiêu dùng trong nước sẽ không thể đưa Việt Nam trở lại quỹ đạo tăng trưởng trước COVID-19. Do đó, triển vọng ngắn hạn của nó gắn chặt với khả năng khởi động lại nền kinh tế toàn cầu, và phần còn lại của mức tiêu thụ của thế giới. Hầu hết các cơ quan quốc tế dự đoán ​​sự phục hồi sẽ bắt đầu vào cuối năm nay và sẽ tăng tốc trong năm tới. Ngân hàng Phát triển Châu Á, Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế đều đưa ra dự báo vào cuối quý đầu tiên cho mức tăng trưởng GDP của Việt Nam vào khoảng 6.8 đến 7% trong năm 2021.

Sự phục hồi của du lịch quốc tế và xuất khẩu sản xuất thâm dụng lao động cũng đóng vai trò rất quan trọng cho sự tăng trưởng này. Do tính chất không thể đoán trước của COVID-19, rất khó để phân tích sự phục hồi du lịch sẽ diễn ra như thế nào, nhưng nó có khả năng ngành công nghiệp này sẽ khởi động lại đầu tiên trong khu vực ASEAN khi biên giới mở cửa trở lại. Tình trạng kiểm soát virus tương đối tốt của Việt Nam cũng là điểm tích cực đối với việc mở cửa lại du lịch quốc tế, miễn là có biện pháp phòng ngừa để ngăn chặn sự tái phát của vi-rút.

Nhưng ngay cả sự phục hồi mạnh mẽ trong du lịch nội khối ASEAN cũng sẽ không ngăn được số lượng khách du lịch quốc tế giảm từ 50 đến 70% trong năm nay. Sự sụt giảm này rõ ràng sẽ có tác động đáng kể đến một lĩnh vực đã chứng kiến sự đóng cửa của hàng ngàn nhà khai thác du lịch. Tuy nhiên, ngoài việc quảng bá đất nước là một nơi an toàn và thú vị để ghé thăm, có rất ít điều mà Việt Nam có thể làm cho đến khi nhiều quốc gia mở cửa trở lại và nới lỏng các hạn chế du lịch của chính họ. Mặc dù một số quốc gia có thể quảng bá du lịch nội địa để thay thế một phần thu nhập từ nguồn khách quốc tế đã mất, với GDP bình quân đầu người gấp khoảng ba lần và mức bình quân khoảng 900 đô la mà một du khách nước ngoài thông thường chi tiêu cho mỗi chuyến đi, sẽ rất khó để thu hẹp khoảng cách này nếu Việt Nam chỉ dựa vào du lịch trong nước. Việt Nam có thể phải chủ động thu hút khách du lịch từ các thị trường châu Á gần đó, như Trung Quốc, khi biên giới mở cửa trở lại.

Năm 2021, triển vọng tích cực cho các nhà sản xuất khi nhu cầu tăng trở lại

Sản xuất là một ngành quan trọng cho sự tăng trưởng của Việt Nam. Việt Nam là một trong những quốc gia dẫn đầu với tỷ lệ thương mại trên GDP cao nhất ở Đông Nam Á. Và COVID-19 đã tấn công mạnh vào nhóm ngành này đầu tiên bởi sự gián đoạn nguồn cung, khi Trung Quốc rơi vào tình trạng bị khóa cửa, và sau đó do nhu cầu giảm mạnh khi các thị trường xuất khẩu chính bị đình trệ. Với việc xuất khẩu giảm và triển vọng phục hồi trong ngắn hạn có vẻ không chắc chắn, các công ty bắt đầu cân nhắc lại các khoản đầu tư theo kế hoạch, làm giảm 21% các cam kết đầu tư trực tiếp nước ngoài trong ba tháng đầu năm.

Nhưng có một số điểm sáng đáng khích lệ trong bức tranh tổng thể có phần u ám. Tầm quan trọng của ngành sản xuất đối với nền kinh tế nói chung của Việt Nam là rõ ràng, và vì vậy các bước đi quan trọng đã được thực hiện để duy trì hoạt động mặc dù các quốc gia khác vẫn đang đóng cửa nền kinh tế. Ví dụ, các kỹ sư từ hai nhà sản xuất điện tử quốc tế lớn đã được phép vào Việt Nam vào đầu năm nay để đảm bảo các nhà máy của họ tiếp tục hoạt động hết công suất. Chính phủ cũng hợp tác với các doanh nghiệp địa phương để tăng cường sản xuất thiết bị bảo vệ cá nhân (PPE) cho các công nhân thiết yếu, giúp họ tiếp cận thị trường toàn cầu.

Khi các nhà sản xuất trên toàn cầu bắt đầu suy nghĩ lại về các chiến lược chuỗi cung ứng của họ để giải quyết các vấn đề được nhìn thấy từ đại dịch, Việt Nam lại bộc lộ được những điểm mạnh. Việt Nam từ lâu đã là một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư với thị phần xuất khẩu sản xuất thâm dụng lao động từ các thị trường mới nổi tăng 2,2% trong giai đoạn 2014-2017. Tiểu ngành bên ngoài của nó có thể phát triển, đặc biệt là nếu các công ty đang nỗ lực nhiều hơn để đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ sau đại dịch. Một cuộc khảo sát của McKinsey với các giám đốc điều hành nhằm tìm nguồn cung ứng thời trang được công bố vào tháng 5 ủng hộ quan điểm này, với 24% số người được hỏi cho biết họ hy vọng sẽ thấy sự gia tăng sản xuất tại Việt Nam hơn bất kỳ địa điểm nào khác ở châu Á.

Năm nay chắc chắn sẽ tiếp tục là một thách thức, nhưng Việt Nam có thể hy vọng sự tăng trưởng mạnh mẽ của những năm gần đây sẽ quay trở lại vào năm tới, và có thể sẽ khẳng định được vị trí của mình sau khi nền kinh tế toàn cầu bắt đầu phục hồi. Khai thác yếu tố này để trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình sẽ cần nhiều khoản đầu tư dài hạn vào các công nghệ thông minh của Công nghiệp 4.0 và phát triển cơ sở hạ tầng.

Nếu Việt Nam có thể tiếp tục kỷ lục đáng gờm về việc phòng chống dịch COVID-19 trong cộng đồng, đồng thời tạo ra sự thay đổi cấu trúc phù hợp để thúc đẩy tăng trưởng trong thập kỷ tới, thì không chỉ có thể lấy lại vị thế kinh tế trước COVID-19 mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mới .

Nguồn: McKinsey and Company

Lược dịch bởi Vietnam Report