Được đánh giá là một thị trường nhiều tiềm năng, tuy nhiên hoạt động vay tiêu dùng tại Việt Nam vẫn chưa thực sự phát triển.

Tính trách nhiệm và minh bạch được đặt lên hàng đầu

Hiện nay, hàng triệu người dân có thu nhập trung bình, thấp tại Việt Nam có nhu cầu mua sắm lớn, đặc biệt là các mặt hàng như xe máy, điện thoại di động, hàng điện tử… Tuy nhiên, do khả năng tài chính eo hẹp mà đối tượng này không thể trả hết tiền ngay và hình thức cho vay tiêu dùng tại điểm bán đã đáp ứng được nhu cầu cấp thiết này. 

Tuy nhiên, hoạt động vay tiêu dùng đến nay vẫn chưa được người dân đón nhận nhiệt tình. Nguyên nhân, theo chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh, trước hết là do công tác thông tin tuyên truyền về tài chính tiêu dùng cho người dân lâu nay vẫn còn yếu và thiếu. Đại bộ phận người dân vẫn chưa thể phân biệt được rõ đâu là cho vay tiêu dùng của công ty tài chính, đâu là cho vay tiêu dùng kiểu “tín dụng đen” công khai hoặc “tín dụng đen” ngầm.

Dịch vụ cho vay tiêu dùng tại điểm bán đang có xu hướng ngày càng phát triển, do nhu cầu chi tiêu của người dân ngày càng cao và những tiện ích của dịch vụ này mang lại. Người tiêu dùng chỉ cần trả trước một phần tiền mua hàng, phần còn thiếu sẽ được ngân hàng hoặc tổ chức tài chính thanh toán. Tuy nhiên, ngân hàng chỉ cho vay những khoản lớn và thủ tục đòi hỏi khắc khe. Nhưng với các công ty tài chính thì thủ tục lại dễ hơn. Người tiêu dùng chỉ cần CMND, không cần thế chấp là có thể vay tiền để sở hữu món hàng cho mình. 

Friedrich Weiss - Tổng giám đốc Tập đoàn Home Credit - một trong những công ty tài chính tiên phong trong lĩnh vực cho vay tại điểm bán, cho biết khoảng 20% giới trẻ tại Việt Nam chưa có thu nhập và khả năng mua sắm cao, đây là những khách hàng tiềm năng mà công ty đang hướng tới. Ưu điểm của vay tiêu dùng tại điểm bán là cung cấp giải pháp tài chính cho người dân có thu nhập trung bình, thấp có nhu cầu nhưng không đủ điều kiện vay tại các ngân hàng. Bên cạnh đó, các khoản vay tại điểm bán được cung cấp bởi công ty tài chính cũng góp phần hạn chế thị trường tín dụng đen, kích thích tiêu dùng và đóng góp đáng kể vào tình hình tăng trưởng kinh tế. Ngày nay, tính trách nhiệm và minh bạch được các tổ chức tín dụng quan tâm hàng đầu. Đây cũng là yếu tố quyết định mức độ tín nhiệm của khách hàng đối với một công ty tài chính. Bên cạnh sản phẩm đa dạng, niêm yết công khai lãi suất, quy trình duyệt hồ sơ nhanh thì ngôn ngữ trong hợp đồng phải rõ ràng, dễ hiểu. Điển hình của tính trách nhiệm và minh bạch có thể kể đến Home Credit, bởi hơn 80% khách hàng đánh giá ngôn ngữ trong hợp đồng Home Credit sử dụng dễ hiểu và đội ngũ nhân viên tư vấn khách hàng tận tình và chu đáo. 

Tiềm năng, cơ hội lớn để bứt phá

Tại Việt Nam, mặc dù được xem là còn khá mới mẻ nhưng cho vay tiêu dùng đang dần khẳng định vai trò của mình trong nền kinh tế. Theo Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương), nhu cầu vay tiền của người tiêu dùng đang rất cao, đặc biệt đối với những khoản vay có giá trị nhỏ, vay trả góp để phục vụ nhu cầu tiêu dùng như mua sắm thiết bị điện tử gia dụng, máy tính xách tay, điện thoại… Số liệu thống kê cuối năm 2014 cho thấy, tổng dư nợ cho vay tiêu dùng trong hệ thống các tổ chức tín dụng Việt Nam đạt khoảng trên 200.000 tỷ đồng (tương đương khoảng 5,3% GDP).

Theo dự báo của các chuyên gia tài chính, dân số Việt Nam tiếp tục tăng và đạt tới 100 triệu người vào năm 2025, dư địa này hết sức thuận lợi cho kênh tài chính tiêu dùng “bứt phá”. Bên cạnh đó, với nền kinh tế có tốc độ phát triển ổn định ở khu vực Đông Nam Á cùng tình hình an ninh, chính trị luôn ổn định, sẽ là những yếu tố hết sức quan trọng để các nhà đầu tư đến với Việt Nam ngày một nhiều hơn.

Sự phát triển nhanh chóng của hoạt động cho vay tiêu dùng đi kèm với sự gia tăng về mức độ đa dạng của hoạt động cho vay tiêu dùng. Nếu như trước đây, đa phần là các hoạt động cho vay lớn để mua nhà, mua các tài sản lớn, thì gần đây, hoạt động cho vay tiêu dùng đã đa dạng hơn với một loạt hoạt động cho vay của các công ty tài chính. Nhìn từ góc độ vĩ mô, sự đa dạng của các sản phẩm cho vay cũng nhất quán với định hướng phát triển thị trường tài chính, nhất là hoạt động tín dụng. Như vậy người tiêu dùng có nhiều điều kiện để lựa chọn những sản phẩm vay có lãi suất và mức độ rủi ro phù hợp.

Theo các chuyên gia kinh tế, với sự phát triển mạnh mẽ dịch vụ cho vay tiêu dùng của các Công ty tài chính như hiện nay, đối tượng được hưởng lợi trực tiếp và nhiều nhất chính là người tiêu dùng. Cho vay tiêu dùng giúp người dân kết hợp nhu cầu hiện tại với khả năng thanh toán trong tương lai. Mặt khác, sự ra đời của hình thức này đã kích thích sức mua của người dân, đẩy mạnh sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất và buộc nhà sản xuất phải đưa ra thị trường những sản phẩm tốt hơn, mang lại lợi ích thiết thực cho người tiêu dùng.

Lan Hương

Tổng hợp