Nền kinh tế Việt Nam đã vượt qua được biến động toàn cầu một cách ngoạn mục nhờ cầu trong nước tăng và nền công nghiệp chế tạo hướng tới xuất khẩu đạt thành tích tốt. Đây là một trong những nhận định trong Báo cáo của Ngân hàng Thế giới cập nhật tình hình kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương mới công bố.

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), sau giai đoạn suy giảm năm 2012 và 2013 nền kinh tế đã tăng trưởng trở lại, đạt mức 6% năm 2014 và tiếp tục tăng lên mức 6,7% năm 2015. Về phía cầu, lạm phát thấp và niềm tin người tiêu dùng củng cố trở lại đã dẫn đến tăng tiêu dùng cá nhân. Đồng thời, đầu tư cũng tăng nhờ tăng đầu tư nước ngoài trực tiếp và tăng trưởng tín dụng trong nước phục hồi trở lại. Chi chính phủ cũng tăng mạnh, riêng chi thường xuyên đã tăng 11% năm 2015. Tăng trưởng xuất khẩu đã giảm xuống mức 8% (mức tăng năm 2014 là 13,8%) do giá thực phẩm và giá nguyên vật liệu giảm, và chỉ được bù trừ phần nào bởi tăng xuất khẩu sản phẩm chế tạo. Trong khi đó nhập khẩu lại tăng nhanh, dẫn đến kim ngạch xuất khẩu ròng bị giảm nhẹ.

Về phía sản xuất, tăng trưởng GDP chủ yếu dựa trên các ngành công nghiệp chế tạo và xây dựng. Các ngành này tăng trưởng 11% năm 2015 và đóng góp trên ½ tổng mức tăng trưởng GDP. Thị trường bất động sản phục hồi dần, tăng đầu tư công vào các dự án hạ tầng, và các quy định thông thoáng hơn đối với đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bất động sản đã góp phần vào tăng trưởng trong ngành xây dựng.

Doanh số bán lẻ tăng mạnh - nhờ tiêu dùng cá nhân tăng - nhưng bị bù trừ bớt do tăng trưởng ngành du lịch chậm lại, và kết quả là tổng mức tăng ngành dịch vụ đạt 6%. Sản xuất nông nghiệp năm 2015 bị suy giảm do giá nông sản toàn cầu suy giảm và điều kiện thời tiết không thuận lợi dưới tác động của El Niño.

Nhờ kinh tế tăng trưởng mạnh nên tỉ lệ nghèo tiếp tục giảm xuống. Nghèo cùng cực (theo chuẩn 1,9 USD/ngày tính trên giá trị sức mua [PPP] năm 2011) ước tính đã giảm xuống mức dưới 3%. Quan ngại về tình trạng nghèo gia tăng hiện nay chỉ tập trung vào số 14% dân số thuộc nhóm dân tộc thiểu số. Giữa nhóm đa số gồm người Kinh và người Hoa và các dân tộc thiểu số khác vẫn tồn tại khoảng cách lớn về phúc lợi. Nhóm đa số đã được hưởng nhiều lợi ích kể từ đầu thập kỷ 1990 nhưng tình trạng cải thiện đối với nhóm thiểu số đã bị chững lại trong những năm gần đây. Các chỉ số xã hội của các nhóm thiểu số sẽ tiếp tục thấp và đây là kết quả của việc trẻ em dân tộc thiểu số bị thiệt thòi hơn về cơ hội.

Cũng theo WB, ổn định và bền vững kinh tế vĩ mô được duy trì về cơ bản, tuy nhiên tình trạng nợ công tăng nhanh trong khi dự trữ ngoại tệ thấp (và đang có xu thế giảm) đang là lý do gây quan ngại.

Viễn cảnh cơ sở đối với năm 2016 là tích cực nhưng rủi ro tiêu cực vẫn chiếm ưu thế. Tăng trưởng dự báo sẽ giảm còn 6,2% do tiêu dùng cá nhân và tăng trưởng đầu tư chậm lại. Lạm phát cũng chậm lại do tình hình toàn cầu không mấy sáng sủa và giá năng lượng và thực phẩm toàn cầu giảm. Dự kiến thâm hụt tài khoá sẽ bắt đầu giảm nhằm giảm nguy cơ tăng nợ công. Thâm hụt thương mại sẽ tăng làm cho cán cân vãng lai bị thâm hụt đôi chút.

Tuy nhiên, WB chỉ ra rằng, mặc dù viễn cảnh tích cực nhưng rủi ro tiêu cực vẫn tồn tại. Tốc độ tái cơ cấu chậm chạp gây rủi ro cho tăng trưởng trung hạn. Rủi ro tài khoá cũng là vấn đề cần quan tâm giải quyết. Hiện nay tín dụng đang tăng nhanh dần cũng làm tăng thêm rủi ro trong ngành ngân hàng. Cầu bên ngoài yếu đi và bất ổn tài chính toàn cầu đòi hỏi phải liên tục chú ý quản lý kinh tế vĩ mô tốt để tránh bị ảnh hưởng của các cú sốc có thể xảy ra. Cần thực hiện ổn định tài khoá, tăng cường linh hoạt tỉ giá, và nâng dự trữ ngoại tệ để giảm nhẹ những yếu tố dễ bị tổn thương này.

Hằng Phạm

Tổng hợp