Theo Bộ Công Thương, tới đây Thái Lan sẽ xả kho gạo khổng lồ với 11,4 triệu tấn gạo khiến thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam sẽ rất "khó lường" bởi cạnh tranh về giá không còn là lợi thế.

Chính phủ Thái Lan vừa thông báo sẽ bán toàn bộ 11,4 triệu tấn gạo dự trữ với mục tiêu thu về hơn 2,8 tỉ USD. Đây là lần bán gạo ra thị trường thế giới lớn chưa từng có trong lịch sử của nước xuất khẩu gạo đứng đầu thế giới này. Theo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam, với kế hoạch chỉ trong vòng 60 ngày (trong tháng 5 và 6), Thái Lan sẽ bán ra lượng gạo nhiều hơn cả số lượng xuất khẩu trong cả năm - trung bình mỗi năm nước này xuất khẩu khoảng 10 triệu tấn gạo. Điều này dễ dẫn đến nguy cơ kéo giá gạo thế giới giảm xuống và gây bất lợi cho việc xuất khẩu gạo của Việt Nam. 

Gạo Việt "nín thở"

Một số công ty xuất khẩu gạo Việt Nam cho biết một số đối tác đã tạm dừng nhập khẩu để nghe ngóng thông tin Thái Lan xả kho gạo 11,4 triệu tấn. Thậm chí tình hình xuất khẩu gạo đã có hiện tượng “dậm chân tại chỗ”.  Thực tế cho thấy những năm trước Thái Lan xả kho gạo với số lượng không nhiều (khoảng 1-2 triệu tấn) nhưng đã tác động không tốt đến xuất khẩu gạo của Việt Nam. Ví dụ, cách nay hai năm, khi Thái Lan bán gạo tồn kho với giá thấp ra thị trường thế giới, gạo Việt đã gặp khó khăn lớn về đầu ra, giá gạo giảm mạnh. Năm nay họ quyết bán tới hơn 11 triệu tấn chỉ trong vòng hai tháng thì sự tác động sẽ rất lớn đến các nước xuất khẩu gạo mà lớn nhất là Việt Nam. 

Theo Bộ Công Thương, trong thời gian tới, xuất khẩu gạo của Việt Nam sẽ đối mặt với nhiều thách thức khi Thái Lan muốn bán ra hơn 11,4 triệu tấn gạo. Gạo Việt Nam còn đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các nước như Myanmar, Campuchia, Ấn Độ. Theo Bộ Công thương, với diễn biến giá cả nội địa như hiện nay, các thương nhân xuất khẩu gạo của Việt Nam khó có thể chào bán giá thấp, lợi thế cạnh tranh về giá gạo của Việt Nam không còn. Pakistan và Ấn Độ, với lợi thế về địa lý, chi phí vận chuyển thấp, luôn có giá bán cạnh tranh tại thị trường Trung Đông, châu Phi. 

Nhận định về việc Thái Lan có kế hoạch bán tháo hàng chục triệu tấn gạo, Bộ Công Thương cho rằng điều này có thể khiến xuất khẩu gặp thách thức, cạnh tranh gay gắt. Tán đồng với quan điểm này, một số chuyên gia phân tích Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn nên chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng vì muốn bán được phải hạ giá. Hơn nữa, dù gạo tồn kho của Thái không ngon bằng gạo mới của Việt Nam nhưng với những nước nghèo thì giá rẻ là sự lựa chọn hàng đầu.

Diễn biến khó lường

Dù thừa nhận sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu gạo Việt Nam nhưng ông Huỳnh Thế Năng, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trấn an: “Không nên quá lo lắng bởi sự tác động sẽ không nhiều”. Theo ông Năng, những hợp đồng đã ký từ quý IV-2015 đến nay vẫn chưa giao hết hàng, còn khoảng 1,4 triệu tấn gạo. Đó là chưa tính các hợp đồng ký mới.

Tuy nhiên, đại diện Bộ Công Thương đánh giá hiện nay lợi thế cạnh tranh về giá của gạo Việt Nam không còn như các năm trước khi “vựa lúa gạo” Thái Lan chấp nhận bán ra với giá thấp để giải quyết vấn đề tồn kho. Bộ này cũng nhận định xuất khẩu gạo trong năm nay tiếp tục chịu tác động trong bối cảnh diễn biến khó lường của các thị trường gạo thế giới không chỉ về giá xuất khẩu mà còn là chất lượng, thương hiệu.

Bộ này cũng cho biết, về định hướng điều hành xuất khẩu gạo, trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, phát triển thị trường xuất khẩu gạo; đồng thời, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, đa dạng hoá thị trường để giảm dần phụ thuộc vào một số thị trường.

Trong văn bản lần này, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn rà soát các biện pháp của các nước và cam kết Việt Nam về kiểm dịch thực vật. Trước mắt, đàm phán sửa đổi Nghị định thư về kiểm nghiệm kiểm dịch thực vật với gạo xuất khẩu sang Trung Quốc để tránh bất lợi cho xuất khẩu gạo vào thị trường này. 

Nguyễn Thương

Tổng hợp